Volkanlar patlamadan önce çevresine gizli sinyaller gönderiyor mu? Bilim insanları, yükselen magma nedeniyle salınan karbondioksit gazının, çevredeki ağaçların yapraklarını daha yeşil hale getirdiğini ve bu durumun uzaydan bile izlenebildiğini keşfetti. Bu heyecan verici buluş, volkanik bölgelerde yaşayan milyonlarca insan için erken uyarı sistemlerinin geliştirilmesinde önemli bir adım olabilir.

Ağaçlar Volkanik Aktiviteyi Nasıl Ele Veriyor?

Araştırmalar gösteriyor ki, magma yer kabuğuna yaklaştıkça karbondioksit gazı yayılıyor. Bu gazı emen ağaçlar daha hızlı büyüyor ve yaprakları daha canlı bir yeşil renge bürünüyor. Bu yeşillenme, uzaydan bile tespit edilebilecek kadar belirgin bir sinyal oluşturuyor. NASA'nın Landsat 8 uydusu ve Airborne Validation Unified Experiment: Land to Ocean (AVUELO) gibi araçlar sayesinde, bilim insanları bu sinyalleri erken uyarı sistemi olarak değerlendirmeye başladı.

Dünya genelinde yaklaşık 1.350 aktif volkan bulunuyor ve dünya nüfusunun yüzde 10'u volkan riski olan bölgelerde yaşıyor. Volkanların patlaması, sadece çevresini değil, kilometrelerce uzaklıktaki yaşamları da etkileyebilir. Bu nedenle, erken uyarı sistemleri hayati önem taşıyor.

NASA, Smithsonian Enstitüsü, McGill Üniversitesi ve Chapman Üniversitesi'nden bilim insanları, karbondioksit ölçümü yapmak yerine, bu gazdan etkilenen ağaçları izlemeyi hedefliyor. Bu sayede hem tehlikeli bölgelere gitmeden uzaktan takip sağlanıyor, hem de maliyet düşürülüyor.

Bu Yöntem Her Yerde İşe Yarıyor mu?

Elbette, bu yöntemin bazı sınırlamaları var. Her yanardağ çevresi ormanlık olmayabiliyor. İklim, hava durumu, yangınlar ya da bitki hastalıkları gibi faktörler de verileri etkileyebiliyor. Ancak uzmanlar, bu yöntemin mevcut erken uyarı sistemlerine büyük katkı sağlayabileceğine inanıyor.

Filipinler'deki Mayon Yanardağı'nda kullanılan sensörler sayesinde 2018'de gerçekleşen büyük bir patlamadan önce 56 binden fazla kişi tahliye edilmiş ve can kaybı yaşanmamıştı. Bu tür başarılar, geleceğe dair umutları artırıyor.

Bu araştırmayı yürüten bilim insanları, bulgularını şu şekilde özetliyor:

• Ağaçların yapraklarındaki renk değişimleri, magma hareketleriyle ilişkili olabilir.
• Uydu analizleri, volkanik aktiviteyi izlemek için değerli bir araç olabilir.
• Bu yöntem, erken uyarı sistemlerinin geliştirilmesine katkıda bulunabilir.

NASA yetkilileri, ağaçlardaki değişimin tek başına yeterli olmayabileceğini, ancak mevcut sistemleri güçlendiren ve erken sinyaller sunan bir araç olarak önemli rol oynayabileceğini belirtiyor. NASA’nın Kaliforniya’daki Ames Araştırma Merkezi’nden Florian Schwandner, "Volkanlar için sihirli bir sinyal yok," diyor, "Ama bu, oyunun kurallarını değiştirebilir."

Sonuç olarak, volkanik aktiviteyi izlemek için ağaçları kullanmak, umut vadeden bir yaklaşım. Bu yöntem, erken uyarı sistemlerinin geliştirilmesine ve volkanik bölgelerde yaşayan insanların güvenliğinin artırılmasına yardımcı olabilir. Gelecekte, daha gelişmiş uydu teknolojileri ve yapay zeka algoritmaları sayesinde, volkanik patlamaları önceden tahmin etmek ve olası felaketlerin önüne geçmek mümkün olabilir.