CHP Milletvekili Ulaş Karasu, Yap-İşlet-Devret (YİD) modeliyle inşa edilen otoyollara yapılan garanti ödemelerinin 2024 yılında 60 milyar TL'yi aştığını belirterek dikkatleri çekti. Bu durum, kamuoyunda büyük yankı uyandırdı ve YİD projelerinin ekonomik sürdürülebilirliği konusundaki tartışmaları yeniden alevlendirdi.

YİD Modeli Nedir?

Yap-İşlet-Devret (YİD) modeli, devletin bütçe kaynaklarını kullanmadan, özel sektörün finansmanıyla altyapı projelerinin hayata geçirilmesini amaçlayan bir finansman modelidir. Bu modelde, özel sektör firmaları projeyi inşa eder, belirli bir süre işletir ve sürenin sonunda devlete devreder. Bu süre zarfında, devlet belirli bir trafik veya kullanım garantisi verir. Eğer trafik veya kullanım, garanti edilen seviyenin altında kalırsa, devlet aradaki farkı firmaya öder. Bu ödemeler, garanti ödemesi olarak adlandırılır ve zaman zaman kamuoyunda tartışmalara yol açar.

Garanti Ödemelerinin Boyutu

Ulaş Karasu'nun açıklamalarına göre, YİD modeliyle yapılan otoyollara ödenen garanti miktarı 2024'te 60 milyar TL'yi aşmış durumda. Bu yüksek meblağ, devletin bütçesi üzerinde önemli bir yük oluştururken, aynı zamanda bu projelerin ekonomik fizibilitesi hakkında soru işaretleri yaratıyor. Karasu, bu durumun kamu kaynaklarının verimli kullanılmadığının bir göstergesi olduğunu vurgulayarak, YİD projelerinin şeffaf bir şekilde denetlenmesi gerektiğini savundu.

Alternatif Çözüm Önerileri

Bu durumun önüne geçmek için çeşitli çözüm önerileri sunulmaktadır. Bunlardan bazıları şunlardır:

• Sözleşmelerin Yeniden Müzakere Edilmesi: Mevcut sözleşmelerin, kamu yararını daha fazla gözetecek şekilde yeniden müzakere edilmesi.
• Trafik Garanti Sisteminin Gözden Geçirilmesi: Trafik garanti sisteminin, gerçekçi verilere dayalı olarak güncellenmesi.
• Şeffaflığın Artırılması: YİD projeleriyle ilgili tüm bilgilerin kamuoyuyla paylaşılması.

YİD modeliyle yapılan otoyollara ödenen garanti ücretlerinin 60 milyar TL'yi aşması, Türkiye ekonomisi için önemli bir sorun teşkil ediyor. Bu durumun çözümü için, ilgili tüm tarafların bir araya gelerek ortak akıl ile hareket etmesi ve sürdürülebilir çözümler üretmesi gerekiyor. Aksi takdirde, bu yükün gelecek nesillere aktarılması kaçınılmaz olacaktır.